In de media is regelmatig veel te doen over roekeloos rijgedrag. Er zijn talloze verkeersongelukken te noemen waarbij de automobilist in kwestie een reeks aan verkeersovertredingen beging toen hij een ernstig ongeluk veroorzaakte. Denk hierbij aan rijden onder invloed van alcohol of drugs, excessief te hard rijden of een rood kruis negeren. Toch werd dit rijgedrag zelden bestempeld als roekeloos, de zwaarste vorm van schuld. Dit leidde vaak tot onbegrip bij de nabestaanden, slachtoffers en de maatschappij.
Sinds 1 januari 2020 biedt de Wegenverkeerswet 1994 meer handvatten aan de hand waarvan rijgedrag als roekeloos kan worden aangemerkt. Onder roekeloos rijgedrag wordt verstaan ‘zeer onvoorzichtig rijgedrag waarbij welbewust met ernstige gevolgen onaanvaardbare risico’s zijn genomen’. In een nieuw artikel 5a WVW 1994 geeft de wetgever een niet-limitatieve lijst van verkeersovertredingen die, als deze opzettelijk worden begaan en hierdoor is gevaar te duchten voor andere verkeersdeelnemers, leiden tot roekeloos rijgedrag.
Het gaat om de volgende overtredingen:
- onvoldoende rechts houden op onoverzichtelijke plaatsen
- gevaarlijk inhalen
- negeren van een rood kruis
- over een vluchtstrook rijden waar dit niet is toegestaan
- inhalen voor of op een voetgangersoversteekplaats
- niet verlenen van voorrang
- overschrijden van de maximumsnelheid
- zeer dicht achter een ander voertuig rijden
- door rood licht rijden
- tegen de verkeersrichting inrijden
- tijdens het rijden een mobiele telefoon vasthouden
- niet opvolgen van verkeersaanwijzingen van verkeersregelaars
- overtreden van andere verkeersregels van soortgelijk belang als die hiervoor zijn genoemd.
Het nieuwe artikel 5a WVW 1994 heeft een dubbele functie.
Als een verkeersdeelnemer opzettelijk één of meerdere overtredingen uit deze lijst begaat maar geen ongeluk veroorzaakt, dan begaat hij een misdrijf, strafbaar gesteld in het nieuwe artikel 5a WVW 1994. Hij kan worden bestraft met een gevangenisstraf van maximaal twee jaren, een geldboete van maximaal €21.750 en/of een ontzegging van de rijbevoegdheid van maximaal vijf jaren.
Voorheen kon deze verkeersdeelnemer alleen worden vervolgd ter zake van ‘gevaarzetting in het verkeer’. Dit is een lichte overtreding, strafbaar gesteld in artikel 5 WVW 1994. Hiervoor kon hij voorheen worden bestraft met slechts een hechtenis van maximaal twee maanden, een geldboete van maximaal €4.350 en/of een ontzegging van de rijbevoegdheid van twee jaren. Deze straffen zijn inmiddels verhoogd naar een hechtenis van maximaal zes maanden en een geldboete van maximaal €8.700.
Als deze verkeersdeelnemer opzettelijk een of meer van de genoemde overtreding begaat en al doende een ongeluk veroorzaakt waardoor een ander zwaar gewond raakt of overlijdt, dan overtreedt hij artikel 6 WVW 1994 én kan zijn rijgedrag worden bestempeld als roekeloos.
Voorheen werd eigenlijk alleen rijgedrag tijdens straatracen of heftige vluchtpogingen voor de politie, als roekeloos bestempeld. Indien een verkeersdeelnemer een verkeersongeluk veroorzaakte terwijl hij excessief te hard reed en onder invloed was, dan werd zelden de zwaarste vorm van schuld aangenomen. Deze wetswijziging wil daar verandering in brengen.
Een verkeersongeluk veroorzaken terwijl het rijgedrag roekeloos is, kan worden bestraft met een gevangenisstraf van maximaal drie jaren als het slachtoffer zwaar letsel oploopt en met een gevangenisstraf van zes jaren als het slachtoffer overlijdt. Als de verkeersdeelnemer in kwestie onder invloed was van alcohol en/of drugs, dan kan er een gevangenisstraf van maximaal negen jaren worden opgelegd.
De wetgever komt met dit nieuwe artikel tegemoet aan de wens om roekeloos rijgedrag harder aan te pakken om de verkeersveiligheid beter te beschermen. Het is overigens nog steeds aan de strafrechter om te beoordelen of het geheel aan verkeersovertredingen roekeloos rijgedrag oplevert. Deze zal moeten bewijzen dat de verkeersdeelnemer in kwestie het opzet had om de genoemde verkeersregels te overtreden en bewust een onaanvaardbaar risico nam.
